Katedra Socjologii Prawa

W dniach 5 – 7 kwietnia 2019 roku w Lanckoronie odbyło się seminarium naukowe pracowników i doktorantów Katedry Socjologii Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Temat wyjazdu inspirowany był pracą i badaniami niedawno zmarłej prof. dr hab. Marii Boruckiej – Arctowej i odnosił się do szeroko rozumianego tematu komunikacji w sądzie. Opiekę merytoryczną nad seminarium sprawowała dr hab. Janina Czapska, prof. UJ.

Pierwsza sesja naukowa, pt. Kulturowe oblicza komunikacji sądowej, odbyła się w sobotę 6 kwietnia 2019 roku. Jako pierwsza wystąpiła Joanna Ptak – Chmiel, która w referacie pt. Ekspertyza kulturowa w procesie sądowym przedstawiła wyzwania związane ze stosowaniem opinii kulturowej w procesie sądowym na przykładzie sprawy karnej, która miała miejsce kilka lat temu przed Sądem Okręgowym w Warszawie oraz Sądem Apelacyjnym w Warszawie. Zaprezentowała ona, kto przed sądem został uznany za eksperta kulturowego oraz poddała analizie przygotowaną przez owego eksperta opinię ustną. Następnie Katarzyna Rużyczka w referacie System sądownictwa Korei Południowej - Sąd Najwyższy (대법원) i jego organizacje partnerskie przybliżyła słuchaczom jak skonstruowany jest system sądownictwa Korei Południowej ze szczególnym skupieniem uwagi na komunikację sądu z potencjalnymi jego użytkownikami. Rozważaniom poddała informacje, jakie można znaleźć na anglojęzycznej stronie Sądu Najwyższego Korei Południowej, które zostały skonfrontowane z tym, co można znaleźć na stronie internetowej Sądu Najwyższego w Polsce. Kolejny referat o tytule Komunikacja wysokokontekstowa na sali sądowej został wygłoszony przez Jana Bazylego Klaklę. Dotyczył on rozróżnienia na kultury wysokiego i niskiego kontekstu oraz związanych z nimi sposobów percepcji czasu: monochronicznego i polichronicznego, jak również niebezpieczeństwa niezrozumienia między osobami pochodzącymi z dwóch różnych kultur. Piotr Mączyński, korzystając ze swojego doświadczenia w postaci pracy w Samorządowym Kolegium Odwoławczym, w referacie pt. Rozprawa administracyjna – krótko o uzasadnieniach decyzji oraz konfrontowaniu argumentów stron opowiedział o rozprawie administracyjnej w kontekście komunikacji ze stronami postępowania, wyjaśnienia im decyzji organu oraz odpowiedzi na podnoszone przez strony argumenty. Jako przykład posłużyły problemy związane z ustaleniem opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. Ostatnie wystąpienie w pierwszej sesji należało do dr Michaliny Szafrańskiej i zatytułowane było Komunikacja medialna sądów w dobie kryzysu zaufania do instytucji publicznych. Za inspirację do rozważań na wskazany temat posłużyły niedawne wydarzenia w Polsce związane z sądami i kampanią Sprawiedliwe sądy. Analizie poddana była reakcja polskiego sądownictwa, a raczej jej brak. Zadano również pytanie o zasadność zatrudnienia specjalisty od public relations.

Druga sesja tego dnia zatytułowana została Sala sądowa jako teatr i rozpoczęła się od przybliżenia przez dr Michała Dudka i dr hab. Mateusza Stępnia eksperymentu naukowego, który został przeprowadzony w ramach grantu Dystans władzy na sali sądowej. Studium teoretyczne-empiryczne. Następnie dr Michał Dudek wystąpił z referatem pod tytułem Kilka uwag o interakcjach sędziów z protokolantami podczas rozpraw sądowych w kontekście odbioru tych interakcji przez strony postępowania oraz świadków. Natomiast dr hab. Mateusz Stępień wygłosił referat pod tytułem Śmiech i władza na sali sądowej, w którym wskazywał, iż na sali sądowej to sędzia jest podmiotem decydującym o dopuszczalności okazywania omawianego wyrazu twarzy. Ponadto przedstawił różne kategorie uśmiechu i związane z tym różne role jakie on pełni. Inspiracją do obu wymienionych wyżej referatów były obserwacje rozpraw, przeprowadzone na  salach krakowskich sądów w ramach wspomnianego wyżej grantu.

Kolejną prelegentką była Anna Drwal, która wygłosiła referat pt. Wolność słowa i pisma adwokata na sali sądowej. Wskazała w nim na ograniczenia tej wolności z uwagi na etyczne zasady zawodu adwokata, jak również na konsekwencje jakie powyższe ograniczenia mogą mieć na postrzeganie pełnomocnika oraz sali sądowej przez klienta. Następnie Łukasz Dziura wystąpił z referatem pod tytułem Teatralność sali sądowej, w którym przedstawiał m.in. sposoby wpływania na ławę przysięgłych na amerykańskich salach sądowych na przykład poprzez ubiór oskarżonego. Na zakończenie Ewa Radomska analizowała sądowy dress code w Polsce z naciskiem na wymogi jakie muszą spełniać togi (tytuł referatu: Czy istnieje coś takiego jak sądowy dress code? Kilka uwag o roli ubioru na sali sądowej). Wskazała na przyczyny wprowadzenia specjalnego ubioru i jego rolę na sali sądowej. Przedstawiła również ubiór obowiązujących w innych wybranych państwach.

Ostatnia trzecia sesja miała miejsce w niedzielę 7 kwietnia 2019 roku. Wystąpiła w niej Urszula Wach-Górny z referatem pt. Uzasadnienie jako forma komunikacji pomiędzy sądem a stronami. Zastanawiała się w nim nad rolą i funkcją owych uzasadnień przede wszystkim w odniesieniu do podmiotów nie zajmujących się zawodowo prawem. Wyjazd naukowy został zakończony wystąpieniem prof. dr hab. Krzysztofa Pałeckiego pod tytułem Społeczne procesy normatywizacji porządku społecznego. Profesor przybliżył słuchaczom oraz poddał pod dyskusję swoją koncepcję, nad którą pracuje już od kilku lat.