Katedra Socjologii Prawa

Dr Michał Dudek
michal.dudek@uj.edu.pl

Przedmiot specjalizacyjny (bez ćwiczeń) dla kierunku Prawo jednolite magisterskie (tryb stacjonarny i niestacjonarny) (6 ECTS) BEZ wymagań wstępnych.

Uwaga! Od roku akademickiego 2020/2021 przedmiot prowadzony w tzw. maxi cyklu (co dwa lata) – w 2020/2021 będzie prowadzony, w 2021/2022 nie będzie prowadzony, w 2022/2023 będzie prowadzony itd. Dotyczy to zarówno trybu stacjonarnego jak i niestacjonarnego.

Karta opisu przedmiotu (dla trybu stacjonarnego)

Karta opisu przedmiotu (dla trybu niestacjonarnego)

Semestr zimowy 2022/2023

Wykłady stacjonarne oraz niestacjonarne:

(tryb stacjonarny) wtorki, 9:45-12:00, sala 109, ul. Krupnicza 33a, pierwsze zajęcia 4 X 2022.

(tryb niestacjonarny) soboty zjazdowe Prawa (8, 22 X, 5, 26 XI, 10 XII 2022, 14 i 28 I 2023), 14:00-17:00, sala 109, ul. Krupnicza 33a, pierwsze zajęcia 8 X 2022.

Wykłady (dla studiów stacjonarnych i niestacjonarnych) są prowadzone z wykorzystaniem prezentacji w PowerPoint, które będą udostępniane uczestnikom kursu. W ramach każdego wykładu przewidziana jest część interaktywna – odnoszenie się do pytań zadawanych przez prowadzącego w trakcie wykładu, od uczestnictwa w której zależy dopuszczenie do egzaminu ustnego (zob. niż.).

Celem zajęć (przedmiot obejmuje tylko wykłady) jest zapoznanie studentów z najistotniejszymi współczesnymi socjologicznymi koncepcjami i teoriami prawa (na tle ich historycznego kontekstu i genezy).

Przez szczegółowe omówienia socjologicznych koncepcji i teorii prawa, ilustrowane ich przykładowymi zastosowaniami, zajęcia realizują także cel wyrobienia umiejętności socjologicznego i krytycznego spojrzenia na aktualne zjawiska społeczno-prawne, ich wielokryterialnej ewaluacji, a także oceniania i formułowania (na podstawie zaprezentowanych koncepcji i teorii) praktycznych dyrektyw dotyczących tych zjawisk.

Na wykładzie analizowane są stanowiska:

• wyjaśniające zjawiska prawne przez ponadjednostkowe struktury i ich funkcje (np. funkcjonalizm i teorie systemowe, m.in. Niklas Luhmann czy koncepcja komunikacyjna Jürgena Habermasa);
• odwołujące się do działań poszczególnych jednostek (np. koncepcje działań społecznych i sprawstwa, m.in. Bruno Latour);
• akcentujące rolę prawa jako instrumentu władzy reprodukującego stosunki podporządkowania (nie tylko w ujęciu amerykańskich podejść krytycznych do prawa, np. krytyki feministycznej, rasowej czy queer’owej prawa, ale także europejskich, np. Pierre’a Bourdieu czy Michela Foucault);
• ujmujące prawo jako wynik spontanicznych oddolnych procesów społecznych (np. koncepcje pluralizmu prawnego, m.in. Brian Z. Tamanaha).

Krytyczne omówienia różnych współczesnych socjologicznych podejść do prawa są uzupełniane prezentacją ich kontekstu i genezy (np. w przypadku koncepcji komunikacyjnej Jürgena Habermasa, kontekstem wymagającym omówienia jest m.in. socjologia Maxa Webera czy Émile’a Durkheima; w przypadku europejskich podejść krytycznych, kontekstem jest myśl Karola Marksa; a w przypadku koncepcji systemowych/funkcjonalnych, osiągnięcia Bronisława Malinowskiego i Talcotta Parsonsa), postulowanych przez nie metod badania prawa oraz zilustrowane przykładami zastosowania ich do analizy konkretnych problemów społeczno-prawnych.

Tematy wykładów stacjonarnych i niestacjonarnych w semestrze zimowym 2022/2023

1. Pluralizm prawny w ujęciu Briana Z. Tamanahy (kontekst: myśl Leona Petrażyckiego i Eugena Ehrlicha);
2. Europejskie podejście krytyczne: Pierre Bourdieu (kontekst: myśl Karola Marksa);
3. Podejście systemowe Niklasa Luhmanna (kontekst: funkcjonalizm Bronisława Malinowskiego i Talcotta Parsonsa);
4. Podejście komunikacyjne Jürgena Habermasa (kontekst: myśl Emila Durkheima);
5. Amerykańskie podejścia krytyczne: ujęcia feministyczne i tzw. krytycznej teorii rasowej (kontekst: realizm amerykański i ruch studiów krytycznych nad prawem);
6. Prawo i jego badanie według Bruno Latoura (kontekst: myśl Gabriela Tarde’a).

Egzamin pisemny

Standardowa forma egzaminu: Egzamin pisemny z materii wykładowej (na egzaminie obowiązują tylko treści wykładowe; zapoznawanie się z literaturą wskazaną w sylabusie/karcie opisu przedmiotu – tzw. obowiązkową i tzw. dodatkową – nie jest wymagane) - test jednokrotnego wyboru składający się z 20 pytań (po cztery alternatywne odpowiedzi).

W sumie można uzyskać 20 punktów (za każde pytanie testowe student może uzyskać 0 albo 1 punkt). Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie minimum 11 punktów, zgodnie z poniższą punktacją:

• 2,0 (ndst) - 0-10 pkt
• 3,0 (dst) - 11-12 pkt
• 3,5 (dst+) - 13-14 pkt
• 4,0 (db) - 15-16 pkt
• 4,5 (db+) - 17-18 pkt
• 5,0 (bdb) - 19-20 pkt.

Egzamin ustny

Istnieje możliwość zdawania egzaminu z materii wykładowej (na egzaminie obowiązują tylko treści wykładowe; zapoznawanie się z literaturą wskazaną w sylabusie/karcie opisu przedmiotu – tzw. obowiązkową i tzw. dodatkową – nie jest wymagane) w formie egzaminu ustnego – odpowiedź ustna na 3 pytania.

Osoba egzaminowana losuje z listy pytań 3 pytania, na które będzie odpowiadała. Lista pytań jest udostępniana uczestnikom zajęć drogą elektroniczną najpóźniej na trzy tygodnie przed pierwszym egzaminem/przedterminem.

By zdawać egzamin w formie ustnej, student musi wykazać odpowiednią częstotliwość udziału w zajęciach wykładowych (minimum obecność na 12 wykładach stacjonarnych – dla studentów stacjonarnych bądź minimum obecność na 5 wykładach niestacjonarnych – dla studentów niestacjonarnych) i zaangażowanie w interaktywnych fragmentach wykładów. W związku z tym, udział i zaangażowanie w wykładach będą odnotowywane.

Forma egzaminu poprawkowego musi odpowiadać formie pierwszego egzaminu (np. jeśli student spełnił warunki dopuszczenia do egzaminu ustnego i przystępuje do niego, to ewentualny egzamin poprawkowy takiego studenta również będzie w formie ustnej).

Obowiązkowa

• B. Dupret, Prawo w naukach społecznych, przeł. J. Stryjczyk, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.

Dodatkowa

• R. Banakar, M. Travers (red.), Law and Social Theory, II wyd., Hart Publishing, Oxford 2013.  
• M. Deflem, Sociology of Law: Visions of a Scholarly Tradition, Cambridge University Press, Cambridge 2008.
• G. Gurvitch, Sociology of Law, Transaction Publishers, New Brunswick 2001.
• D. Milovanovic, An Introduction to the Sociology of Law, III wyd., Criminal Justice Press, Monsey 2003.
• M. Travers, Understanding Law and Society, Routledge, Abingdon, New York 2010.
• A.J. Treviño (red.), Classic Writings in Law and Society, II wyd., popr. i rozsz., Transaction Publishers, New Brunswick and London 2011.
• A.J. Treviño, The Sociology of Law. Classical and Contemporary Perspectives, Transaction Publishers, New Brunswick 2008.